ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ NEDİR?
ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ enerji yönetimindeki mevcut ulusal ve yerel standartların üzerine inşa edilmiş en son ve en iyi uygulamaları temsil eder. Bu standart uzun yıllar zarfında, 60 tan fazla ülkeden enerji yönetimi konusundaki uzmanların bir araya gelerek oluşturdukları bir çerçevedir. ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ tesise ait baz enerji tüketiminin anlaşılmasını sağlayacak süreçlerin uygulanmasında yardımcı olur. Aksiyon planlarının oluşturulmasını sağlar, tüketimi azaltmak için hedef belirlemeyi ve enerji performans göstergelerini oluşturmayı; enerji performansını geliştirmek için ise iyileştirme fırsatlarını belirlemeyi, önceliklendirmeyi ve kayıt altına almayı sağlar. ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ standardı 9 Haziran 2011 de yayınlanmıştır. Standardın oluşturulmasında UNIDO nun talebi etkili olmuş ve 2008 de ISO bünyesinde enerji yönetimi komitesi kurulmuştur. ISO 9001- Kalite Yönetimi, ISO 14001- Çevre Yönetimi ve BS EN 16001 Enerji Yönetim Sistemi standartları ile uyumlu şekilde tasarlanmıştır.
ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ, TS EN 16001:2009 standardından içerik olarak çok büyük farklılıklar taşımamaktadır. En köklü değişiklik standart madde numaralarının tamamen değişmiş ve daha detaylandırılmış olmasıdır. Standarda; teminden başlayarak tasarım ve tadilat yapılan, enerji performansına önemli etkisi olan ekipman, ürün ve hizmetlerin enerji tüketimi ve verimliliğinin faydalı ömrü hesaba katılarak değerlendirilmesi, enerji performansı ilk gözden geçirmesi ve performansın izlenmesi için baseline belirlenmesi, enerji politikasının, enerji verimli ürün ve hizmetlerin alımını ve enerji performansını geliştiren tasarımları destekleyici olması, üst yönetimin yönetim temsilcisi yanında bir enerji ekibi oluşturması, ölçme ihtiyaçlarının belirlenmesi ve kalibrasyon gibi konular dahil edilmiştir.
ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ standardının güzel bir yönü de 'enerji faktörü' tanımıdır. Bunun ne anlama geldiği şöyle açıklanabilir: Bir kuruluşta Enerji Verimliliği amacıyla klimalarda set değerlerinin değiştirildiğini ve bu sayede klimaların daha az elektrik tüketecek hale getirildiğini varsayalım, dolayısıyla bir sonraki elektrik tüketimini elektrik tüketimimin bir önceki yıla göre daha az olmasını bekliyoruz. Ne var ki, yıl sonu geldiğinde, tüketim değerlerimizin bir önceki yıl verilerine göre daha yüksek olduğunu görüyoruz. Bu sonuca bakarak klimalarda iyileştirmenin doğru yapılmadığı anlamı çıkartılabilir. Ancak burada gerçek etken dış hava şartlarının değişkenliğidir. Dışarıdaki havanın çok soğuk ya da çok sıcak geçmesi klimanın tüketimini etkileyecektir. Dolayısıyla veriyi doğru analiz edebilmek için ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ standardı en başta kullanıcıdan şunu belirlemesini istiyor: Enerji boyutunu (klimadaki elektrik tüketimini) belirlerken, yanına bir de enerji faktörünü (dış ortam sıcaklığını) koy. Çünkü bu ikisini beraber değerlendirilmezse, iyileştirme kararı doğru verilemez. Veya yapılan iyileştirmelerin doğru sonuç verip vermediği analiz edilemez. Enerji tüketiminin enerji faktörleriyle birebir bağlantılı olarak izlenmesi ve beklenen tüketimden fazla olan noktalarda düzeltme faaliyetinin başlatılması gerekmektedir. Standart, organizasyonların, ticari ve endüstriyel binaların enerji performanslarını sürekli geliştirmelerine, kullanımlarını optimize etmelerine ve işletme maliyetini düşürmelerine yardımcı olmak ve dolaylı da olsa sera gazı emisyonlarının azaltılmasına katkıda bulunmak için tasarlanmıştır. Bu sistemin oluşumu kuruluş için her şeyden önce çevre ile ilgili yükümlülüklerin yerine getirilmesini güvence altına alır ve 'çevre dostu' kurumsal imajın pekiştirilmesine katkı sağlar. Diğer bir faydası da enerji maliyetlerinin azaltılması ve rekabet gücünün artırılmasıdır. Daha temiz bir çalışma ortamı sağlanırken, sera gazı salınımını düşürerek firmanın küresel ısınmaya katkısı da azaltılmış olur.
ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİNİN GETİRDİKLERİ
Son yıllarda sürekli artış gösteren enerji maliyetleri ve değişen iklim yapısı enerji verimliliğinin önemini her geçen gün arttırmaktadır. Kuruluşların enerji verimliliğini sürekli olarak geliştirmesi küresel ısınma, enerji güvenliği ve fosil yakıt kullanımı gibi günümüz sorunlarının çözülmesine katkı sağlamaktadır. Karmaşık bir sisteme sahip olan kuruluşlar sistemleri yüzünden yüklü maliyetler altına girmekte ve aynı zamanda yüksek riskte karbon emisyonu ile çevre kirliliği yaratmaktadır. Günümüzde bir çok kuruluş çalışmakta oldukları iş ortaklarına çevreye karşı olan sorumluluklarını sormakta ve enerji verimliliklerini nasıl gerçekleştirdiklerini sorgulamaktadır. Bu gibi beklentiler karşısında tesiste uygulanan enerji verimliliği sistemi, firmayı potansiyel bir rekabet ortamında ön plana çıkartacaktır. Bir tesis bünyesinde enerji verimliliğini sürekli arttırmak için enerjinin nerede ve nasıl kullanıldığının ve enerji tasarrufunu en iyi ölçen yöntemlerin tanımlanması çok önemlidir. ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ Standardı enerji ve sera gazı maliyetlerinin düşürülmesinde tesise rehberlik edecektir. Bu hedefe enerji yönetim sisteminin geliştirilmesi uygulanması ile ulaşılacaktır. Tesisin oluşturmuş olduğu sistemin politika ve hedefleri yasal zorunluluklarla beraber diğer özel gereklilikleri de yerine getirmesine yardımcı olacaktır.
ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ KİMLER İÇİN ALINIR
Günümüzde Sanayi Kuruluşlarının en önemli gider kalemlerinden biri haline gelen Enerji Maliyetleri disiplini ve sürdürülebilir ENERJİ YÖNETİM çalışmaları ile azaltılabilir. Enerji kayıplarını ve artan maliyetleri yok etmenin anahtarı enerji tüketimini azaltmaktır. Bunları başarmak için en iyi yol; enerji yönetimine sistematik bir yaklaşım sağlayan Enerji Yönetim Sistemi (ENYS) dir. Enerji kullanarak faaliyetlerini yürüten tüm kurum ve kuruluşlar için ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ temelli bir sistemin uygulanması fayda sağlayabilir. ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ büyüklüğü, sektörü ya da coğrafik konumu ne olursa olsun her kuruluş için uygundur. Enerji bağlantılı çalışmaları yoğun olan ya da Sera Gazı Emisyonlarına ilişkin herhangi bir yasal yükümlülük ile karşı karşıya kalabilecek kuruluşları ise doğrudan ilgilendirebilir. Uygulamaya koyulan projeler yardımıyla enerji tüketimi azaltılır, Enerji tüketiminin azaltılması ile birlikte enerjiden kaynaklanan masraflar kontrol altında tutulur ve azalır.Cihaz ve ekipman kullanımı kontrol altında tutulur ve enerji tüketiminin izlenmesi yoluyla performans hakkında bilgi edinilir, israftan kaynaklanan olumsuz çevre etkisi azaltılır, emisyon izleme ve raporlama için sistem hazırlanır ve uygulanır, Enerji bilinci ile ilgili olarak toplum içinde saygınlığı arttırır.
ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİNİN AMACI
a. Kuruluşların enerji verimliliği, kullanımı, tüketimi ve yoğunluğunu içeren enerji performansını geliştirmek için gerekli sistemleri ve prosesleri kurmalarına yardımcı olmaktır.
b. Bu standardın uygulanması, enerjinin sistematik yönetimini, enerji maliyetlerinde, sera gazı emisyonlarında ve diğer çevre etkilerinde azalmaya yol açacaktır.
c. Bu standart bir enerji yönetim sisteminin şartlarını belirler. Kuruluş için bu şartlar; Yasal şartları ve önemli enerji kullanımına ait bilgiyi göz önüne alarak - Enerji politikası geliştirmek ve uygulamak, - Amaçlar, hedefler ve faaliyet planları oluşturmak.
ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİNİN KURULMASI
ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİNİ kurmak ve uygulamaya koymak için gerekli süre; yönetilecek proseslerin tipine, kullanılan enerji kaynaklarının türüne ve kuruluşun herhangi bir yönetim sistemine (Örn, ISO 9001:2008) sahip olup olmamasına bağlı olarak değişebilir. Genel olarak bakıldığında bir ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ kurmak ve uygulamaya koymak yaklaşık en az 5-6 ay sürer. Sistemin kurulması bir 'enerji yönetimi' ve bu sistemi oluşturacak bir takımın belirlenmesini gerektirir. Bu süreç Enerji Yönetim Sisteminin kurulması için gerekli sürenin yaklaşık %15 ini alacaktır. Sistemin kurulmasının ardından süre ile ilgili tahminler kuruluşun belirdiği stratejiler ve uygulamak istediği projelere bağlı olarak değişecektir. ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ Standardının 4. Bölümünden itibaren Enerji yönetim sistemi gereklilikleri açıklanmaktadır. ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ standardının yapısı ISO 14001 Çevre yönetim sistemi standardı ile paraleldir. Planla - Uygula - Kontrol et - İyileştir döngüsünü standardın yapısında görmek mümkün.
Kuruluştan bir enerji politikası beklenmektedir. Bu politika aşağıdaki taahhütleri içermelidir: - Enerji performansının sürekli iyileştirilmesi, - Amaç ve hedeflere ulaşmak için bilginin ve gerekli kaynakların sağlanmasını garanti etmeyi, - Uygulanabilir yasal ve diğer gerekliliklere uymayı. Aynı zamanda, enerji politikası enerji verimi yüksek ürün ve hizmetlerin salın alınmasını desteklemelidir.
Enerji tüketimini yönetmek ve azaltmak için en iyi uygulama rehberi olarak ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİNİ kullanıyor olmak kuruluşa şunları sağlar:
a. Maliyetleri azaltır Enerji tüketimini belirlemek, ölçmek ve yönetmek için yapısal bir yaklaşım kullanarak maliyetleri azaltmaya yardımcı olur.
b. Seragazı Emisyonlarını azaltarak yasal yükümlülüklere uyumunuzu kolaylaştırır. Mevcut ya da gelecekte gönüllü ya da zorunlu olabilecek enerji hedeflerine ya da sera gazı emisyonu kanunlarına ve kuruluşun beraber iş yaptığı paydaşlarının mevcut veya gelecekteki beklentilerine uyumu kolaylaştırır.
c. Enerji temininde güveni artırır. Enerji risklerine dair açıkların anlaşılmasına ve kuruluşun risk altında olduğu alanların görülmesine yardımcı olur.
d. İş performansını geliştirir. Davranışsal değişiklikler yaratmak ve maliyet etkin teknik çözümleri sistematik olarak belirlemek ve önceliklendirmek suretiyle enerji tüketimini en aza indirerek; üretkenliği artırmaya katkıda bulunur
e. Üst yönetimin Katılımı Enerji yönetimini üst yönetim seviyesinde konumlandırmak, kuruluşun yapacağı yatırım için kilit bir unsurdur.
f. Enerji hedeflerini ve politikalarını resmileştirir. Kuruluş bünyesinde Enerji Yönetimi Politikasına itibarı geliştirir ve enerji verimli düşünce yapısını yerleştirir
g. Mevcut Yönetim sistemlerinizle entegre edilebilirEnerji Yönetim sistemini mevcut yönetim sistemleri ile entegre ederek maksimum fayda sağlanabilir.
h. Yenilik Geleceğin karbon bağımlı dünyasında yeni ürünler ve hizmetler için fırsatlar geliştirilmesini sağlar. Ayrıca ülkemizde Avrupa birliği mevzuatlarına uyum çerçevesinde, son dönemde çevre ve enerji konularında oldukça yoğun çalışmalar yapılarak birçok yeni kanun ve yönetmelik yayınlanmıştır. Son olarak Temmuz 2011de yayımlanan Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımına Verimliliğin Arttırılmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmelik Taslağı Madde 15 ve 18 de 2014 yılından itibaren ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ standardı belgesine sahip olmayan endüstriyel işletmelerin devlet desteği amaçlı hazırladıkları hazırlattıkları Verimlilik Arttırıcı Projeleri (VAP) için yaptıkları başvuruların kabul edilmeyeceği hususu yer almaktadır. Bununla birlikte devlet tarafından ve ayrıca AB tarafından ve dünya bankaları aracılığıyla temin edilen çeşitli krediler ve hibelerden faydalanılarak enerji verimliliği ve yönetimine ilişkin çalışmaların kolaylıkla yürütülmesinin önü açılmaktadır.