ATEX BELGESİ
ATEX, ingilizce Atmospheres Explosives kelimelerinin baş harflerinin kısaltmasından oluşmaktadır. Tanım olarak ise yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı ortamlarda çalışanların güvenli çalışma ortamını oluşturan ve bu ortamlarda kullanılması gereken ekipmanların standartlarını belirleyen bir mevzuattır. ATEX, bir Avrupa Birliği standartı olup 2003 yılından beri uygulanmaktadır. Türkiye de ise ATEX mevzuatı, Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik adı altında Çalışma Bakanlığı tarafından yürülüğe girmiş ve 2013 yılından beri ülkemizde uygulanmaktadır.
ATEX kapsamı ikiye ayrılmaktadır. Bunlardan ilki yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı ortamlarada çalışan personellerin oluşabilecek tehlikelerden korunması için uygulanacak önemleri kapsamaktadır. İkincisi ise 2014,34,AB yönetmeliği kapsamında, ürün güvenliği ve CE belgelendirmeyi de içeren yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı ortamlarda kullanılan ekipmanların belgelendirilmesidir.
Yanıcı, parlayıcı patlayıcı ortamlarda çalışan personelin güvenliği çalışma kriterlerini belirlemek için Çalışma Bakanlığının Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik referans alınarak işletmeler çalışma alanlarını bu yönetmelikte yer alan kriterlere uygun hale getirmelidir. Patlayıcı ortamlara ait yer sınıflandırılması yapılarak incelemelerde bulunulur. (Elektriksel düzeyde patlama kaynakları, kıvılcım oluşumları, yanıcı materyaller, elektrostatik boşalma, sürtünme nedeniyle oluşan yüzeyler vb.)
Patlayıcı, parlayıcı ve yanıcı maddelerin üretimini yapan firmalar ATEX belgesi almak yükümlülüğü bulunmaktadır. Bu firmalar ürünlerine aynı zamanda uluslararası geçerliliğe sahip kalite standartı olan CE işaretinin de konulması son derece önem arz etmektedir. ATEX belgesinin kapsamı geniş olmakla birlikte içeriğinde, patlayıcı ortamlarda yer alan ve kullanılan bütün ekipmanlar dahildir. (kişisel koruyucular, kontrol ekipmanları, koruma aygıtları ve cihazları vb.) ATEX belgesinin kapsamı geniş olmakla birlikte, ekipmanlar üzerinde uygulanacak deney ve test sonuçlarından dolayı belgelendirme süreçleri uzun sürmektedir.
ATEX sertifikası parlayıcı ve kolay yanıcı ortamlarda kullanılan ürünlerin yapıldığı yer için alınan uluslararası bir sertifikadır. Patlayıcı atmosferler anlamına gelmektedir. Patlayıcı, parlayıcı ve kolay yanıcı ortamlarda kullanılan ürünlere ve üretimin yapıldığı yere alınan uluslararası sertifikadır.
ATEX onayı nedir?
ATEX, Atmospheres Explosives kelimelerinin kısaltılması olarak tanımlanabilir. Temel olarak kavram, patlayıcı ortamlarda çalışan maddeleri ifade eder. Tıpkı diğer standartlar gibi ATEX sertifikası da öncelikle insan sağlığını ve güvenliğini koruma amacı güder. Direktifin içeriğindeki hassasiyetin ana nedeni budur.
ATEX bölgesi nedir?
Yangın önleme teknolojileri kapsamında kullanılacak olan güvenlik ürünlerinin ısıya dayanıklılığı ve olası yangın anında ısıya karşı maksimum direnç seviyesinin verildiği sınıftır. Atex ısı sınıfı, kullanılacak olan yangın güvenlik ürünlerinin ateş ve ısı karşısındaki direncinin belirlenmesi açısından yarar sağlar.
ATEX patlaması nedir?
ATEX: Patlayıcı Atmosfer: Yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu kaynakla temasında tümüyle yanabilen karışım dır. Sanayide meydana gelen ATEX patlamalarının önemli bir kısmı ise yanıcı sıvı buharı (YSB) patlamalarıdır.
ATEX zorunlu mu?
30.04.2013 tarih ve 28633 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik gereğince patlayıcı ortam oluşması ihtimali bulunan iş yerleri Patlamadan Korunma Dokümanı hazırlamakla yükümlüdür.
ATEX Ekipmanları nedir?
Atex Fransızca Atmosphere Explosibles kelimelerinin kısaltmasıdır. Potansiyel olarak patlayıcı bir atmosfere sahip olan bölgelerde çalışanların ve aletlerin korunması için işletmelerin takip etmesi gereken yasal standartlar bütünüdür. Avrupa'ya gelen exproof ürünler için ATEX sertifikasına ihtiyaç vardır.
ATEX direktifleri nedir?
Yangın, Patlama ve Aşırı Basınçtan Korunma Çözümleri
ATEX 153 veya İşyeri Direktifi olarak da adlandırılan bu yönerge, patlayıcı ortamlardan dolayı potansiyel olarak risk altında olan işçilerin emniyetini ve sağlığını korumak için gerekli minimum koşulları tanımlar.
Patlamadan korunma dokümanı nedir?
Patlamadan Korunma Dokümanı, işletme içinde bulunan personelin zarar görmesini önlemek, iş makinelerinde herhangi bir patlama meydana gelme riskini en aza indirmek ve tehlikeli durumlarda oluşabilecek zararların mümkün olduğunca önüne geçmek için gerekenleri belirten belgelerdir.
ATEX sensör nedir?
Basınçlı kazanlarda ve zorlu sıvı tanklarında alarm seviye kontrolü için tasarlanmıştır. Sıvı tanklarında yüksek basınç veya sıcaklığa rağmen noktasal kontrol için uzun ömürlü bir ölçüm imkanı sunar
Atex Sınıfları ve Tehlike Bölge Derecelendirmeleri Nelerdir?
Endüstriyel tesis ve fabrikalarda yangın önlemleri kapsamında özellikle yapısal bakımdan ve organizasyon bakımdan yangından korunma gibi bir takım önlemler öne çıkmaktadır. Bu önlemler genel olarak kağıt üzerindeki prosedürlerle alakalı olmakla birlikte verimlilik açısından desteklenmesi gereken yönergelerdir. Bu noktada da Atex standartları olarak da adlandırılan ve 2003'den bu yana Avrupa Birliği ülkeleri ve aday ülkeler içerisinde uygulanan prosedürler dikkat çeker.
Atex açılımı nedir sorusuna yanıt vermek gerekirse Atmospheres Explosibles teriminin kısaltılmış halidir. Fransızca bir kelime olan bu kavram, yanıcı maddeleri ifade eder. Bu bilgi ışığında Atex Standartları, yanıcı maddelerin yoğun olarak kullanıldığı endüstriyel tesislerde yyangına karşı önlem alınması amacıyla uygulanan prosedürler olarak tanımlanır. Atex standartları kapsamında, işletme sınırları içerisinde yangın riski taşıyan bölgelerin derecelendirilmesi için bazı kriterler kullanılır. Atex sınıfları olarak da adlandırılan bu dereceler, risk etkenine göre önlemlerin alınması açısından belirleyici etkenlerdir.
Tüm bunların yanı sıra endüstriyel tesislerde yangından korunma kapsamında öne çıkan bir diğer başlık ise Exproof kavramıdır. Explosion Proof kelimesinin kısaltması olan Exproof nedir sorusuna basit bir yanıt vermek gerekirse "patlamaya karşı koruma" anlamı üzerinde durulabilir. Endüstriyel tesislerde yangın kullanılan yanıcı maddelerden, elektrikli ürünlerden ya da tesisat kaynaklı nedenlerden çıktığından dolayı exproof ürünler , bu riskleri minimize edecek şekilde tasarlanmışlardır. Exproof pano ve exproof elektrik tesisatı ürünleri, endüstriyel işlemlerde yangın riskini minimize eden şekilde donatılmış teknolojilerdir.
ATEX sınıfı ürünlerin kullanılması gereken tesisleri sıralamak gerekirse, sanayi kuruluş sektörleri olarak sırasıyla; boya imalatçıları, akaryakıt dağıtım istasyonları, akü imalatçıları, maden ocakları, kimyevi laboratuarlar, kozmetik imalatçıları, gaz üretim tesisleri, tekstil fabrikaları, pamuk depoları, ambalaj imal yerleri gibi bir çok alanı kapsamaktadır.
Endüstriyel Tesislerde ve Fabrikalarda Yangın Önlemleri
Atex sınıflarının üzerinde durmadan önce yangın tehlike derecelerinin bölgeye ve tehlike etkenine göre farklı şekilde değerlendirildiğini söylemek doğru olacaktır. Bu doğrultuda alan bazında değerlendirme yapmak açısından Yangın tehlike Zone derecelendirmesi gibi değerlendirme metotları kullanılır. Bunun yanı sıra, Kuzey Amerika'da alan bazında değerlendirmeler division 1 ya da division 2 gibi numaralandırmalar ile yapılmaktadır. Tüm bunların yanı sıra gaz grupları arasında da farklı derecelendirme kriterleri olup gazın türüne ve tehlike düzeyine göre çeşitli değerler söz konusu olabilmektedir.
Tüm bunlara ek olarak Atex sınıfları nedir sorusuna yanıt verebilmek adına bu sınıfların kullanılacak olan yangın koruma sistemlerinin Atex standartlarına uygunluğunun belirlenmesi açısından önemli olduğunu bilmek gerekir.
ATEX Sınıfları Nelerdir?
Güvenlik ürünlerinin kapsamının belirlenme süreçlerinde kritik önem taşıyan Atex sınıfları şu şekilde sıralanabilir:
Yangın önleme teknolojileri kapsamında kullanılacak olan güvenlik ürünlerinin ısıya dayanıklılığı ve olası yangın anında ısıya karşı maksimum direnç seviyesinin verildiği sınıftır. Atex ısı sınıfı, kullanılacak olan yangın güvenlik ürünlerinin ateş ve ısı karşısındaki direncinin belirlenmesi açısından yarar sağlar.
Atex Gaz sınıfı, kullanılacak olan yangın önleme sistemlerinin farklı gaz türlerine karşı vereceği tepkiyi ifade eder. Atex sertifikasyonu kapsamında kullanılacak olan güvenlik ürünü, farklı gaz sınıflarına karşı ekstra duyarlı olabilmektedir. İşletme ve endüstriyel faaliyet türüne göre yönetmeliklerin yerine getirilmesi için gaz sınıfı üst düzey önem arz eder.
Atex arttırılmış emniyet sınıfına dahil olan yangın güvenlik ürünleri, alev sızdırmaz muhafaza gibi bazı özelliklere sahiptirler. Atex standartları kapsamında kurulumu yapılacak ürünün emniyet sınıfı, bu değişkenler sayesinde belirlenebilir.
Atex Koruma, ürünün sahip olduğu koruma derecesinin belirlenebilmesi açısından yarar sağlar. Ürünün koruma özelliklerinin detaylandırılabilmesi adına Atex standartlarına sahip olan ürünler koruma sınıfı ile kullanıcı güvenliğini garanti ederler.
Atex sertifikasyonuna sahip olan ürünlerde bulunacağı ortam gibi bir değişken, kullanım alanlarının belirlenmesine olanak verir.
Yine aynı şekilde uygulanan standartlar gereği, kullanılacak olan ortamların tehlike derecelerine uygun ürünlerin tercih edilmesi gerekir. Ortam sınıflandırması sınıfı, endüstriyel işletmelerin tehlike derecelerine göre doğru ürünü tercih etmelerini sağlar.
Güvenli ürünleri sertifikalarındaki ekipman grubu değişkeni, işletmenin faaliyet gösterdiği sanayi dalına göre doğru ürünü seçmesine imkan tanır.
Atex sertifika kuruluş kodu, resmi kurumlar tarafından yapılan denetlemeler esnasında kullanılan ürünlerin standartlarına ve Avrupa Birliği yasal gerekliliklerine uygun olduğunu ispatlanması açısından büyük önem arz eder.